Bolesław Żaba, Pisankowie i Mitawczycy
W 1601 r., antenat Bolesława Żaby, za zasługi w wojnie z Rosją, którą prowadził król Stefan Batory,otrzymał od króla Zygmunta III Wazy ziemie w okolicach m. Obaby na Brasławszczyźnie w Województwie Wileńskim.[1]
Bolesław Żaba (1867 – 1925) s.Witolda i Emilii z Wasilewskich urodził się w folwarku Antonowo, w okolicach Obab. Jego babcią była Maria Piotrowiczówna, która miała drugiego syna Edwarda – wujek Bolesława, żonaty z Teresą Walicką. Jeden z ich synów Cezary, służył w carskiej marynarce i w latach dwudziestolecia międzywojennego tworzył polską flotę.
I Rzeczypospolita nie istniała, tereny Obaby – Antonowo, znajdowały się pod zaborem rosyjskim. Bolesław Żaba, urodził się cztery lata po Powstaniu Styczniowym 1863 r.
Polacy doznali wielu represji, które nie ominęły oświaty. Wobec niewielu – kilku, gimnazjów na Litwie, młodzież polska korzystała m.in. z gimnazjum w Mitawie na terytorium Łotwy (do 1795 r., Inflanty Polskie wchodzące w skład I Rzeczpospolitej, po III rozbiorze w 1795 r., pod zaborem rosyjskim – gubernia).
Po ukończeniu gimnazjum mitawskiego ( Akademia Petrina) – 7 klasowego o charakterze klasycznym, tzn., że uczono greki , łaciny i obowiązkowo j. rosyjskiego, można było wstąpić na wyższą uczelnię bez egzaminu.
W 1871 r., cesarstwie rosyjskim, utworzono 6 –klasowe szkoły realne, których absolwenci nie mieli wstępu na uniwersytety. Z dowodu osobistego wynika, że Bolesław oprócz ojczystego j.polskiego, znał rosyjski i niemiecki, oraz ,że był buchalterem, co może świadczyć, że skończył gimnazjum o profilu klasycznym ?[2]
W Mitawie, Bolesław Żaba poznał wdowę po Albercie Pisanko – Kazimierę z Łobanowskich Pisanko z którą się ożenił ( w spisie poległych oficerów na wojnie krymskiej znajduje się nazwisko Pisanko).
Z pierwszego małżeństwa Kazimiera miała czworo dzieci, córki: Bronisławę, Stanislawę, Zofię i syna Kazimierza (zm.1942 r.) Rodzina Pisanków była dziedzicami majątku Większnie na Żmudzi, który został skonfiskowany przez władze carskie po Powstaniu Styczniowym 1863 r.
Matka Kazimiery z d. Bereśniewiczówna, brat jej mamy Aleksander Bereśniewicz (1823 – 1902) był biskupem kujawsko – kaliskim, studiował w seminarium w Worniach i Petersburgu, gdzie w 1859 r. był konsekrowany na biskupa, za opór na niezgodne z prawem kościelnym działania władz rosyjskich, w 1870 r. zesłany do Mitawy. W prowadzonej pracy pasterskiej, do ludności katolickiej mówił w j. polskim, litewski i żmudzkim, pracował tam do 1875 r.
W czasie kiedy Bolesław poznał się z Kazimierą, najprawdopodobniej nie było już w Mitawie brata jej mamy, Aleksandra Bereśniewicza. Wizyta, u wujka – biskupa, Aleksandra we Włocławku w 1900 r., świadczy o tym, że Bolesław i Kazimiera byli już małżeństwem posiadającym dwójkę córeczek.
Dzieci p. Bolesława i jego żony Kazimiery, córki Janina (1896 – 1976) i Irena (1899 – 1974), oraz syn Antoni (1900 – 1974) urodziły się jeszcze w XIX wieku, Bolesław był już trzydziestolatkiem. Nie ulega wątpliwości, że w tym czasie rodzina mieszkała w rodzinnym majątku Antonowo – tam się urodziły dzieci.
Przełom wieków, to dwie rewolucje w Rosji (1905 i 1917), I wojna światowa 1914/1918, wojna odrodzonej w 1918 r. Polski z bolszewicką Rosją o granice na Wschodzie w 1919/20, traktat tryski 1921 r., powstanie Litwy Środkowej (1922), i w konsekwencji przyłączenie jej do Polski.
Z zachowanego dokumentu przechowywanego przez rodzinę, dowiadujemy się, że w 1908 r., w Wilnie odbył się zjazd wychowanków szkół mitawskich na którym założono Fundację, której celem było umożliwienie i ułatwienie młodzieży polskiej pobierania nauki j. polskiego, poznajemy nazwiska kolegów Bolesława – Mitawczyków, którzy ukończyli gimnazjum w Mitawie. (było to możliwe po tzw. carskim „ukazie” tolerancyjnym z 30 kwietnia 1905 r., na mocy którego pozwolono m.in.na naukę j.polskiego i litewskiego)[3]
Możemy przypuszczać, że w czasie wojny 1914/18, rodzina częściowo mieszkała w Wilnie, a częściowo w Antonowie.
Data zameldowania z dowodu osobistego Bolesława w Wilnie, świadczy o stałym jego tam zamieszkaniu – 1921 r., miał wtedy 54 lata!
Bolesław Żaba zmarł w 1925 r., rządy w Antonowie objął jego syn Antoni, a Kazimiera zamieszkała u syna i córki na Żyngarowszczyźnie i pomagała córce Janinie w wychowywaniu dzieci. Dla poratowania zdrowia była jakiś czas u córki w Wadowicach, zmarła w 1937 r.
Resume:
Żona Bolesława Żaby, Kazimiera, zmarła w 1937 r., a jej syn z pierwszego małżeństwa Kazimierz w 1942 r. Córka z pierwszego małżeństwa Bronisława, jako jedyna z rodziny została w folwarku Żyngarowszczyzna i przyjechała do Polski – do Wadowic w 1958 r. Kuzyna, Romana Żabę – właściciela majątku Drujka, sowieci wywieźli na Sybir, walczył w Armii gen. Andersa. Zofia Pisanko, po mężu Bohuniewska – właścicielka majątku Rady k. Poniewieża, wywieziona do Ałtajskiego Kraju, zmarła 18 grudnia 1945 r.
Wszystkie dzieci Bolesława z Kazimierą Pisanko Żabiną: Janina, Irena , Antoni zmarły w latach siedemdziesiątych w Wadowicach.
Napisał: Stanisław Karlik
[1] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T.VII, s. 316, wydanie elektroniczne.
[2] Jerzy Ochmański, Historia Litwy, Z.N. im. Ossolińskich 1982 r., s.227
[3] Władysław Pobóg – Malinowski, Najnowsza Historia Polityczna Polski 1864 1918, Wyd.Graf, Gdańsk 1991, s.520
17 czerwca 2012
(Na podstawie dokumentów udostępnionych przez p. Ireneusza Rodkiewicza)
Boleslaw Żaba
W 1601 r., antenat Bolesława Żaby, za zasługi w wojnie z Rosją, którą prowadził król Stefan Batory,otrzymał od króla Zygmunta III Wazy ziemie w okolicach m. Obaby na Brasławszczyźnie w Województwie Wileńskim.[1]
Bolesław Żaba (1867 – 1925) s.Witolda i Emilii z Wasilewskich urodził się w folwarku Antonowo, w okolicach Obab. Jego babcią była Maria Piotrowiczówna, która miała drugiego syna Edwarda – wujek Bolesława, żonaty z Teresą Walicką. Jeden z ich synów Cezary, służył w carskiej marynarce i w latach dwudziestolecia międzywojennego tworzył polską flotę.
I Rzeczypospolita nie istniała, tereny Obaby – Antonowo, znajdowały się pod zaborem rosyjskim. Bolesław Żaba, urodził się cztery lata po Powstaniu Styczniowym 1863 r.
Polacy doznali wielu represji, które nie ominęły oświaty. Wobec niewielu – kilku, gimnazjów na Litwie, młodzież polska korzystała m.in. z gimnazjum w Mitawie na terytorium Łotwy (do 1795 r., Inflanty Polskie wchodzące w skład I Rzeczpospolitej, po III rozbiorze w 1795 r., pod zaborem rosyjskim – gubernia).
Po ukończeniu gimnazjum mitawskiego ( Akademia Petrina) – 7 klasowego o charakterze klasycznym, tzn., że uczono greki , łaciny i obowiązkowo j. rosyjskiego, można było wstąpić na wyższą uczelnię bez egzaminu.
W 1871 r., cesarstwie rosyjskim, utworzono 6 –klasowe szkoły realne, których absolwenci nie mieli wstępu na uniwersytety. Z dowodu osobistego wynika, że Bolesław oprócz ojczystego j.polskiego, znał rosyjski i niemiecki, oraz ,że był buchalterem, co może świadczyć, że skończył gimnazjum o profilu klasycznym ?[2]
W Mitawie, Bolesław Żaba poznał wdowę po Albercie Pisanko – Kazimierę z Łobanowskich Pisanko z którą się ożenił ( w spisie poległych oficerów na wojnie krymskiej znajduje się nazwisko Pisanko).
Z pierwszego małżeństwa Kazimiera miała czworo dzieci, córki: Bronisławę, Stanislawę, Zofię i syna Kazimierza (zm.1942 r.) Rodzina Pisanków była dziedzicami majątku Większnie na Żmudzi, który został skonfiskowany przez władze carskie po Powstaniu Styczniowym 1863 r.
Matka Kazimiery z d. Bereśniewiczówna, brat jej mamy Aleksander Bereśniewicz (1823 – 1902) był biskupem kujawsko – kaliskim, studiował w seminarium w Worniach i Petersburgu, gdzie w 1859 r. był konsekrowany na biskupa, za opór na niezgodne z prawem kościelnym działania władz rosyjskich, w 1870 r. zesłany do Mitawy. W prowadzonej pracy pasterskiej, do ludności katolickiej mówił w j. polskim, litewski i żmudzkim, pracował tam do 1875 r.
W czasie kiedy Bolesław poznał się z Kazimierą, najprawdopodobniej nie było już w Mitawie brata jej mamy, Aleksandra Bereśniewicza. Wizyta, u wujka – biskupa, Aleksandra we Włocławku w 1900 r., świadczy o tym, że Bolesław i Kazimiera byli już małżeństwem posiadającym dwójkę córeczek.
Dzieci p. Bolesława i jego żony Kazimiery, córki Janina (1896 – 1976) i Irena (1899 – 1974), oraz syn Antoni (1900 – 1974) urodziły się jeszcze w XIX wieku, Bolesław był już trzydziestolatkiem. Nie ulega wątpliwości, że w tym czasie rodzina mieszkała w rodzinnym majątku Antonowo – tam się urodziły dzieci.
Przełom wieków, to dwie rewolucje w Rosji (1905 i 1917), I wojna światowa 1914/1918, wojna odrodzonej w 1918 r. Polski z bolszewicką Rosją o granice na Wschodzie w 1919/20, traktat tryski 1921 r., powstanie Litwy Środkowej (1922), i w konsekwencji przyłączenie jej do Polski.
Z zachowanego dokumentu przechowywanego przez rodzinę, dowiadujemy się, że w 1908 r., w Wilnie odbył się zjazd wychowanków szkół mitawskich na którym założono Fundację, której celem było umożliwienie i ułatwienie młodzieży polskiej pobierania nauki j. polskiego, poznajemy nazwiska kolegów Bolesława – Mitawczyków, którzy ukończyli gimnazjum w Mitawie. (było to możliwe po tzw. carskim „ukazie” tolerancyjnym z 30 kwietnia 1905 r., na mocy którego pozwolono m.in.na naukę j.polskiego i litewskiego)[3]
Możemy przypuszczać, że w czasie wojny 1914/18, rodzina częściowo mieszkała w Wilnie, a częściowo w Antonowie.
Data zameldowania z dowodu osobistego Bolesława w Wilnie, świadczy o stałym jego tam zamieszkaniu – 1921 r., miał wtedy 54 lata!
Bolesław Żaba zmarł w 1925 r., rządy w Antonowie objął jego syn Antoni, a Kazimiera zamieszkała u syna i córki na Żyngarowszczyźnie i pomagała córce Janinie w wychowywaniu dzieci. Dla poratowania zdrowia była jakiś czas u córki w Wadowicach, zmarła w 1937 r.
Resume:
Żona Bolesława Żaby, Kazimiera, zmarła w 1937 r., a jej syn z pierwszego małżeństwa Kazimierz w 1942 r. Córka z pierwszego małżeństwa Bronisława, jako jedyna z rodziny została w folwarku Żyngarowszczyzna i przyjechała do Polski – do Wadowic w 1958 r. Kuzyna, Romana Żabę – właściciela majątku Drujka, sowieci wywieźli na Sybir, walczył w Armii gen. Andersa. Zofia Pisanko, po mężu Bohuniewska – właścicielka majątku Rady k. Poniewieża, wywieziona do Ałtajskiego Kraju, zmarła 18 grudnia 1945 r.
Wszystkie dzieci Bolesława z Kazimierą Pisanko Żabiną: Janina, Irena , Antoni zmarły w latach siedemdziesiątych w Wadowicach.
Napisał: Stanisław Karlik
[1] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T.VII, s. 316, wydanie elektroniczne.
[2] Jerzy Ochmański, Historia Litwy, Z.N. im. Ossolińskich 1982 r., s.227
[3] Władysław Pobóg – Malinowski, Najnowsza Historia Polityczna Polski 1864 1918, Wyd.Graf, Gdańsk 1991, s.520
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz