Mikołaj Chmielewski z Niwna

 

( na podstawie relacji  Leonardy Szymczak )

Mikołaj  Chmielewski  był najmłodszym z trzech braci, urodził się w 1891 r.,   najprawdopodobniej w Łucku, gdzie mieszkali jego rodzice.

 W latach  I wojny światowej - 1917 / 18,  był kawalerzystą armii carskiej.  Podczas zbrojnej potyczki z Niemcami   ranny szablą w usta,  dla poprawy  wyglądu nosił wąsy. 

 W rejonie Żytomierz – Zwiahel   został  wzięty do niewoli i jako jeniec wojenny   wywieziony  do Niemiec.

 Przez Finlandię i Danię zbiegł z niewoli i wrócił do odrodzonej  po latach zaborów Polski. W  Płocku poznał Kamilę Święcicką, z którą się  ożenił. 

 W 1919 r., jadąc z żoną w rodzinne strony urodziła się córka Cezaryna. „ Lubił ziemię i chciał wrócić i żyć na tej pięknej ziemi”.

 Rodzina osiadła  w m. Niwna Kolonia  nad rzeką Niwną, dopływem Słuczy, która wpada do Horynia, gdzie  Mikołaj pobudował dom mieszkalny.  W rozbudowie Niwna, pracował jako geometra.

 Jeden z jego  braci mieszkał w miejscowości Bykowka.  Mikołaj posiadał  7 klasowe wykształcenie, znał kilka języków obcych, a w znajomości j. niemieckiego wzbudzał zdziwienie  mieszkających w okolicy Niemców. 

 W 1921 r. urodził się syn Kamil.

 Po Traktacie Ryskim w 1921 r., ziemie te  znalazły się  w granicach  radzieckiej Ukrainy.

W 1925 r., komuniści utworzyli  Polski Rejon Narodowy  ze stolicą w Marchlewsku ( zmienili nazwę miasteczka Dołbysz ). Głównym ideologiem PRN był Tomasz Dąbal.

 Celem eksperymentu był eksport rewolucji do Polski i tzw. korenizacja ( polityczne uprawnienia dla nierosyjskich narodów ).

 Rodzina Chmielewskich ochrzciła  dzieci w kościele w Romanowie. Do szkół uczęszczały w Henrykówce i Marianówce.

 Indoktrynacja (m.in walka z religią, zakładanie kołchozów ), nie sprawdziła się, i w 1935 r.,doprowadziła do likwidacji  PRN. 

 Ludność polską poddano represjom,  wywożono do Kazachstanu. Na  gospodarstwo  Mikołaja władze nałożyły niemożliwe do spłaty podatki.  Przejęły  ziemię, inwentarz żywy, maszyny rolnicze i włączyły do miejscowego kołchozu. 

 Dom mieszkalny przekształcili w kołchozowy budynek  administracyjny.

 Zmuszony do pracy w kołchozie był najpierw mleczarzem a następnie kierownikiem odpowiedzialnym za hodowlę zwierząt.

 Oskarżony  o nielegalny ubój cielęcia, w dniu 17 grudnia 1937 r., został aresztowany przez NKWD.  Ukaranego karą grzywny  w wysokości 30 rubli i uznanego za więźnia politycznego,   zesłano do pracy przymusowej  w rejonie  Świerdłowska na Uralu. 

 Na „opuszczone” stanowisko wyznaczono syna  Mikołaja. Żona Kamila z siostrą Adelą były deportowane do Kazachstanu.

 Z drugą siostrą Zofią, Adela  otrzymała pozwolenie na zamieszkanie w m. Jabłonówka niedaleko  Niwna.  

 Mikołaj Chmielewski  nigdy nie powrócił do  rodziny. Wg  sowieckich źródeł, wpadł do jeziora i utonął.

Nieznane są losy   braci Mikołaja Chmielewskiego z Marchlewszczyzny.

 Wykorzystano:

                     -         Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych 

Krajów  słowiańskich,

-         Tymothy Snyder, „Rekonstrukcja narodów”,

Pogranicze, Sejny 2009,

-         Andrzej Kulesza, „ Nieudany eksperyment”, Nasz

Dziennik, 206.06.19.

Stanisław Karlik